Lời khuyên giống như thuốc vậy. Nó thường chỉ có tác dụng khi được sử dụng đúng cách. Trong thế giới kinh doanh và nghề nghiệp rất phức tạp ngày nay, việc hiểu hết tất cả các yếu tố tác động đến những quyết định quan trọng là điều bất khả thi. Vì vậy, tìm kiếm lời khuyên từ những người có kiến thức sâu sắc là một điều sáng suốt.
Tuy nhiên, nhiều người có xu hướng chỉ tìm kiếm lời khuyên từ những người sẽ đồng tình và ủng hộ những gì họ đã có ý định làm. Điều này có thể gây ra nhiều vấn đề, thậm chí là thảm họa. Châm-ngôn 12:15 mô tả ngắn gọn những người chấp nhận lời khuyên đúng đắn, cùng với những người không chấp nhận: “Đường lối của kẻ ngu muội vốn ngay thẳng theo mắt nó; còn người khôn ngoan nghe lời khuyên dạy.”. Một câu khác từ Châm ngôn trích dẫn sự khôn ngoan của việc tiếp nhận và hành động theo lời khuyên tốt khi nó được đưa ra. “Hãy nghe lời khuyên dạy, và tiếp nhận sự giáo hối để con được khôn ngoan trong lúc cuối cùng” (Châm ngôn 19:20 – BTT 1925).
Trong Kinh Thánh Cựu Ước, chúng ta thấy Môi-se cố gắng lãnh đạo đúng đắn hàng ngàn người Y-sơ-ra-ên được giải thoát khỏi ách nộ lệ ở Ai Cập. Cũng như với bất kỳ xã hội nào, những người này đang bị vướng vào những bất đồng và tranh chấp. Môi-se cảm thấy có trách nhiệm giải quyết những xung đột này. Mỗi ngày ông “ngồi xét đoán dân sự; dân sự đứng chực trước mặt người từ sớm mai đến chiều” (Xuất Ê-díp-tô Ký 18:13). Bạn có thể hình dùng được áp lực mà Môi-se phải chịu khi cố gắng phân xử hàng trăm vấn đề từ sáng sớm cho đến tối muộn không?
Cha vợ khôn ngoan của ông, Giê-trô, đã nhận ra vấn đề. “14Ông gia thấy mọi điều người làm cho dân sự, bèn hỏi rằng : Con làm chi cùng dân sự đó? Sao con chỉ ngồi một mình, còn cả dân sự đứng chực trước mặt từ sớm mai cho đến chiều như vậy? 15Môi-se bèn thưa rằng: Ấy vì dân sự đến cùng tôi đặng hỏi ý Đức Chúa Trời. 16Khi nào họ có việc chi, thì đến cùn gtôi, tôi xét đoán người nầy cùng người kia, và cho họ biết những mạng lịnh và luật pháp của Đức Chúa Trời. 17Nhưng ông gia lại nói rằng: Điều con làm đó chẳng tiện. 18Quả thật, con cùng dân sự ở với con sẽ bị đuối chẳng sai vì việc đó nặng nề quá sức con, một mình gánh chẳng nổi.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 18:14-18).
Giê-trô đề nghị giao bớt phần những trách nhiệm đó cho “…mấy người tài năng, kính sợ Đức Chúa Trời, chân thật, ghét sự tham lợi mà lập lên trên dân sự, làm trưởng cai trị hoặc ngàn người hoặc trăm người, hoặc năm mươi người , hoặc mười người, 22đặng xét đoán dân sự hằng ngày. Nếu có việc can hệ lớn, họ hãy giải lên cho con; còn những việc nhỏ mọn, chính họ hãy xét đoán lấy. Hãy san bớt gánh cho nhẹ; đặng họ chia gánh cùng con.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 18:21-22). Moses đã lắng nghe lời khuyên sâu sắc của cha vợ mình và giúp mọi người bớt đi rất nhiều phiền toái
Trái ngược với Môi-se là Rô-bô-am, người đã kế vị cha mình là Sa-lô-môn làm vua Y-sơ-ra-ên. Châm ngôn 11:14 có chép, “Dân sự sa ngã tại không chánh trị, Song nếu có nhiều mưu sĩ, bèn được yên ổn.” Tuy nhiên, vị vua trẻ dường như không thể phân biệt được giữa lời khuyên khôn ngoan và lời khuyên ngu dại. Trước tiên, Rô-bô-am tham khảo ý kiến của các trưởng lão Y-sơ-ra-ên đã phục vụ Sa-lô-môn. Dân chúng đã yêu cầu ông “4 …hãy giãm nhẹ sự phục dịch khó nhọc và cái ách nặng mà thân phụ vua đã gán cho chúng tôi, thì chúng tôi sẽ phục dịch vua.”, và các trưởng lão thúc giục ông làm theo. “7…Nếu ngày nay vua làm như người đầy tớ của dân sự nầy, phục sự họ, đáp lời, trò chuyện tử tế cùng họ, thì họ sẽ làm tôi tớ vua mãi mãi.” (1 Các Vua 12:4-7).
Tuy nhiên, sự kiêu ngạo khiến Rô-bô-am từ chối lời khuyên này và tham khảo ý kiến của những người trẻ tuổi lớn lên với ông. Họ khuyên: “Cha ta đã gán một cái ách nặng cho các ngươi, ta sẽ làm cái ách các ngươi thêm nặng hơn nữa…” (1 Các Vua 12:8-11). Thay vào đó, ông làm theo lời khuyên của họ, và một sự chia rẽ lớn đã xảy ra. Tất cả các chi phái, ngoại trừ chi phái nhỏ của Y-sơ-ra-ên Giu-đa đều từ chối ông và chọn một vị vua khác. Kết quả là, triều đại của Rô-bô-am đã bị thất bại ngay từ đầu.
Khi chúng ta bị bệnh, uống thuốc theo toa có thể giúp phục hồi sức khỏe. Để xây dựng và duy trì sự lãnh đạo lành mạnh, lắng nghe lời khuyên khôn ngoan cũng có thể là ‘ liều thuốc tốt’.
© Năm 2025. Robert J. Tamasy đã viết Đại sứ thương trường: Di sản tiếp tục của CBMC về truyền giáo và môn đệ; Kinh doanh tốt nhất: Sự khôn ngoan vượt thời gian từ Châm ngôn cho nơi làm việc ngày nay; Theo đuổi cuộc sống với trái tim của người chăn cừu, đồng tác giả với Ken Johnson; và The Heart of Mentoring, đồng tác giả với David A. Stoddard. Blog hai tuần một lần của Bob là: www.bobtamasy.blogspot.com.
Câu hỏi thảo luận
- Bạn tiếp nhận lời khuyên như thế nào khi nó được đưa ra? Bạn có tích cực tìm kiếm lời khuyên và lời khuyên khôn ngoan khi đối mặt với một quyết định khó khăn không? Giải thích câu trả lời của bạn.
- Bạn nghĩ tại sao một số người miễn cưỡng xin hoặc chấp nhận lời khuyên? Những yếu tố nào khiến một số người từ chối lời khuyên khôn ngoan?
- Có một số cách nào để xác định xem lời khuyên có khôn ngoan và được hình dung tốt, như trường hợp của Môi-se và Giê-trô, hay ngu xuẩn, như tình huống khi Rô- bô-am chọn lắng nghe lời khuyên của những người bạn trẻ của mình hơn là các trưởng lão của Y-sơ-ra-ên?
- Bạn có thể nghĩ ra bất kỳ ví dụ nào – mà bạn đã tự trải nghiệm hoặc quan sát với người khác – khi lời khuyên bị phớt lờ hoặc bị từ chối dẫn đến những hậu quả rất tiêu cực? Những yếu tố nào có liên quan?
LƯU Ý: Nếu bạn có Kinh Thánh và muốn đọc thêm, hãy xem xét các đoạn sau:
Thi thiên 119:9-11
9Người trẻ tuổi phải làm sao cho đường lối mình được trong sạch? Phải cẩn thận theo lời Chúa. 10Tôi hết lòng tìm cầu Chúa, Chớ để tôi lạc các diều răn Chúa. Tôi đã giấu lời Chúa trong lòng tôi, để tôi không phạm tội cùng Chúa
Châm ngôn 2:1-8
1Hỡi con, nếu con tiếp nhận lời ta, dành giữ mạng lịnh ta nơi lòng con, 2Để lắng tai nghe sự khôn ngoan, và chuyên lòng con về sự thông sáng; 3Phải, nếu con kêu cầu sự phân biện, và cất tiếng lên cầu xin sự thông sáng. 4Nếu con tìm nó như tiền bạc, và kiếm nó như bửu vật ẩn bí. 5Bấy giờ con sẽ hiểu biết sự kính sợ Đức Giê-hô-va và tìm được điều tri thức của Đức Chúa Trời. 6Vì Đức Giê-hô-va ban cho sự khôn ngoan; từ miệng Ngài ra điều tri thức và thông sáng. 7Ngài dành ơn cứu rỗi cho người ngay thẳng; Ngài là thuẩn đỡ của người làm theo sự đoan chính. 8Phù hộ các lối của người công bình, và giữ gìn đường của thánh đồ Ngài.
Châm ngôn 12:5
Tư tường người nghĩa chỉ lả công bình; song mưu luận kẻ ác đều là giả dối.
Châm ngôn 15:22
Đâu không có nghị luận, đó mưu định phải phế; nhưng nhờ có nhiều mưu sĩ, mưu định bèn được thành.
Châm ngôn 19:27
Hỡi con, hãy thôi nghe sự khuyên dạy khiến cho con lầm lạc cách xa các lời tri thức.
Châm ngôn 20:18
Nhở bàn luận, các mưu kế được định vững vàng; hãy đánh giặc cách khôn khéo.
Châm ngôn 24:5-6
Người khôn ngoan có sức mạnh, và người tri thức gia thêm năng lực. Vì con phải nhờ mưu khôn mà đánh giặc; Đâu có nhiều mưu sĩ thì đặng toàn thắng..
Châm ngôn 27:9
Dầu và thuốc thơm làm khoan khoái linh hồn; Lời khyuên do lòng bạn hữu ra cũng êm dịu dường ấy.
Thử thách cho tuần này
Bạn đang đối mặt với thử thách hoặc quyết định nào từ việc bạn sẵn sàng tìm kiếm lời khuyên và lời khuyên khôn ngoan từ những người bạn đáng tin cậy, một người cố vấn, một đồng nghiệp hoặc một người có chuyên môn cao hơn bạn có thể mang lại lợi ích?
Kiểm tra sự cởi mở của bạn khi nhận được lời khuyên có chủ đích tốt. Nếu bạn thấy rằng bạn do dự hoặc miễn cưỡng để cầu xin hoặc nhận lời khuyên đúng đắn, đặc biệt là lời khuyên dựa trên sự dạy dỗ trong Kinh Thánh, hãy cầu nguyện về điều này. Nó có thể hữu ích nếu tâm sự với một ai khác.